Markt grafisch papier blijft chaos

Eindigden we eind vorig jaar met een chaos op de markt voor grafisch papier, de start van het nieuwe jaar is niet veel anders. De grote onbalans tussen vraag en aanbod zorgt voor voortzetting van een onverminderde run op papier. Alle Europese producenten kennen hoge bezettingscijfers. Beschikbaarheid is een criterium waar het om draait en afnemers proberen hun tonnages waar mogelijk veilig te stellen. Dit is in ieder geval het verwachte beeld voor het eerste half jaar van 2022.

De snelle stijging van de energiekosten, grondstoffen en transport is voor alle leveranciers een motief om de prijzen te verhogen zonder nadere aankondiging of onderbouwing. Leveranciers sturen eenvoudig een briefje naar hun afnemers met de aankondiging dat de prijzen vanaf een bepaalde datum zonder pardon omhooggaan. Sinds oktober 2021 zien we dat papierproducenten regelmatig hun prijzen fors aanpassen. Afhankelijk van de leverancier gaat het om verhogingen van € 50 tot wel € 150 per ton.

‘Slikken of stikken’
De prijzen van oud papier zijn met meer dan € 80 per ton gestegen in 2021. In een jaar tijd zijn de prijzen van elektriciteit en gas bijna drie keer over de kop gegaan. Bestaande prijsafspraken worden in tal van gevallen niet gerespecteerd en worden afgedaan onder de noemer ‘slikken of stikken’. Ook hebben verschillende producenten de productiecapaciteit tijdelijk stilgelegd om energiekosten te temperen. Het is de vraag in hoeverre de energiemarkt hier dus als speculatie-element is ingezet, maar het effect is een nog grotere druk op de onbalans tussen vraag en aanbod van papier.

Tij volledig gekeerd
Vergeleken met een jaar geleden is het tij dus volledig gekeerd. Stonden de meeste leveranciers toen nog aan de poort te bedelen voor extra tonnages; de situatie is begin 2022 volledig omgedraaid. Wie niet bereid is de gedicteerde vraagprijs te betalen krijgt niet geleverd. En onderhandelen over prijzen en geldigheidstermijnen is naar de achtergrond verdwenen.

In onderstaande grafieken is van diverse kwaliteiten aangegeven hoe het gemiddeld prijsverloop is geweest in ruim een jaar tijd.

Prijsexplosie trekt sporen
Uit de trends kan worden opgemaakt dat in newsprint en SC papier de prijsstijging het sterkst is geweest. Meer dan 70% prijsstijging in één jaar tijd. Deze prijsexplosie trekt nu ook haar sporen. Afnemers van grafisch papier zijn nu meer dan ooit tevoren gefocust op reducering van verbruik en downgrading. Hoe dit op termijn uitwerkt is nog de vraag, maar de verwachting is dat de trend zich zal vertalen in een verdere afname van grafisch papier in z’n algemeenheid. Een typisch voorbeeld van self-fulfilling prophecy.

Hoe de verhouding tussen vraag en aanbod van grafisch papier er in de loop van 2022 uit gaat komen te zien is nog even de vraag. De verwachting is wel dat de marktsituatie gespannen blijft en dat betekent dat we (voorlopig) moeten uitgaan van een blijvend hoog prijsniveau. Als de energie- en grondstoffenmarkten zich benedenwaarts ontwikkelen komt er mogelijk wat lucht in de prijzen.

Verpakkingen
De markt voor verpakkingen laten eenzelfde beweging zien als de markt voor grafisch papier. Ook hier zijn prijsverhogingen en het inzetten van (tijdelijke) toeslagen voor energie en transport aan de orde van de dag. Beschikbaarheid van oud papier blijft een factor om bij een toenemende vraag naar verpakkingsmaterialen in Europa rekening mee te houden.

Golfkartonproducenten zijn goed bezet en de ombouw naar verpakkingsmachines zal de vraag naar oud papier verder doen toenemen. Begin 2022 zijn dan ook in deze markt verhogingen doorgevoerd. En de verwachting is dat het daar niet bij zal blijven.