Covid-19 versnelt capaciteitsreductie papiermarkt

De papierindustrie kampt al jaren met structurele overcapaciteit. Hoewel deze overcapaciteit per jaar wat verschilt, is wel duidelijk dat de afnemende vraag in kranten- en magazinemarkten zich over alle soorten uitstrekt. Met de uitbraak van Covid-19 is het hiaat tussen capaciteit en vraag nog duidelijker geworden. Kijkend naar de statistieken zien we in alle sectoren een sterke terugval van de vraag.

De vraaguitval strekt zich uit over alle kwaliteiten en treft alle EU-landen. In onderstaande grafiek staan de leveringen van januari tot en met augustus vermeld, met een vergelijking tussen 2020 en 2019.

Over de hele linie is in Europa de vraaguitval significant, waarbij het krantenpapier en de LWC-soorten het hardst zijn geraakt. De kranten en reclamemarkt hebben een sterke daling doorgemaakt. Ditzelfde geldt voor de markt van magazines, catalogi en publiektijdschriften. In zowel de offset als de diepdrukmarkt is de teruggang fors. Opvallend is wel dat de vraaguitval in met name Spanje en Italië beduidend hoger is dan in andere EU-landen.

De Nederlandse situatie wijkt, zo blijkt het onderstaande grafiek, wat betreft de teruggang niet veel af van het algemene EU-beeld.

Deze combinatie van factoren heeft ertoe geleid dat door het Finse UPM en het Zweedse SCA sluitingen zijn aangekondigd in het segment tijdschriftenpapier. In totaal verdwijnt er circa 1,5 miljoen ton capaciteit. UPM blijft als een van de grote spelers actief blijft in dit segment, maar SCA trekt zich terug uit de markt van grafisch papier. De SCA-machines worden omgebouwd naar productiemiddelen voor pulp en 800 medewerkers verliezen hun baan. Ook UPM saneert in capaciteit en sluit een fabriek in Kaipola, waardoor 840 medewerkers hun baan verliezen. Een papierfabriek van UPM voor de productie van krantenpapier in het Verenigd Koninkrijk (250.000 ton capaciteit) staat in de verkoop.

Grote papierconcerns houden permanent het rendement van hun assets tegen het licht. Dit heeft er ook toe geleid dat, gegeven de structurele teruggang in de vraag de komende jaren, het concern Norske Skog een ombouw wil maken richting de verpakkingsindustrie (recycled containerboard). Machines worden hiervoor in de loop van 2021/2022 omgebouwd, waarmee dan ook weer een fors tonnage krantenpapier wegvalt. Het streven van papierleveranciers is om een bezettingsgraad van circa 90% te realiseren. Hoewel de productiecapaciteit voor krantenpapier met bijna 20% teruggaat, wordt dit door kenners niet voldoende geacht. Nog meer sluitingen zullen naar alle waarschijnlijkheid volgen. Dit geldt overigens ook voor de LWC-capaciteit en de markt voor ongestreken grafisch papier. De verwachting is dat nog minstens 1 miljoen ton productiecapaciteit gesloten moet worden.

Door de sterke positie van UPM en Stora Enso in het segment SC-papier, tezamen goed voor circa 60% van de EU-capaciteit, is de verwachting dat deze concerns nog meer sluitingen zullen aankondigen. De Covid-19 pandemie heeft al met al de capaciteitsreductie in een niet te stuiten glijvlucht gebracht.

Prijzen voorlopig stabiel
Alle marktpartijen richten zich nu op de laatste maanden van 2020. Traditiegetrouw is de bezettingsgraad dan in zowel de drukindustrie als de papierindustrie beter. De prijzen van papier zullen als gevolg van de aanhoudende onbalans tussen vraag en aanbod onder druk blijven staan. Maar vooralsnog blijven de prijzen redelijk stabiel. Het is wachten op de eerste signalen voor 2021, die kunnen wel eens worden beïnvloed door nieuwe strategische capaciteitsreducties van papierconcerns en prijsontwikkelingen op de grondstoffen en energiemarkt.

Terugval oud papier naar China
Over de eerste zes maanden van dit jaar is de export van oud papier naar China met 50% teruggelopen. Met name Europa’s grootste exportland naar China – Groot-Brittannië – heeft het zwaar te verduren. De volumes die vanuit Groot-Brittannië worden geëxporteerd zijn met meer dan 90% gedaald. Voor Nederland bedraagt het exportvolume nog circa 20%. De Chinese regering heeft overigens ook aangekondigd om met ingang van volgend jaar geen oud papier meer te importeren. De verwachting is dat het stuwmeer aan oud papier in Europa zal toenemen en dientengevolge prijzen kunnen gaan dalen.